14 maj Tężec – pamiętaj o szczepieniu przypominającym
80 mln razy bardziej toksyczna niż cyjanek, 30 mln razy bardziej niż jad grzechotnika. Wnika przez tkanki przylegające do zranienia, by następnie – poprzez narządy limfatyczne i krwioobieg – dostać się do różnych tkanek naszego ciała, blokując zakończenia nerwowe i prowadząc do nadwrażliwości na bodźce, porażenia mięśni, a nawet zgonu. Ta groźna toksyna, produkowana przez bakterie Clostridium tetani, prowadzi do niebezpiecznej, zakaźnej choroby układu nerwowego – tężca.
Dlaczego warto pamiętać
Dzięki wprowadzonym w latach 60. ubiegłego stulecia obowiązkowym szczepieniom dzieci i młodzieży, liczba zachorowań na tężec istotnie zmalała. Trzeba jednak pamiętać, że stosowane w profilaktyce tężcowej szczepienia nie chronią nas na całe życie i raz na 10 lat osoby dorosłe powinny przyjmować szczepienia przypominające.
Dlaczego jest to tak ważne? Laseczki tężca występują powszechnie w glebie, kurzu, wodzie oraz w przewodzie pokarmowym zwierząt i są odporne na działanie ciepła oraz środków dezynfekujących. Dlatego też nawet niewielkie skaleczenia czy otarcia – np. podczas prac ogródkowych, pielęgnacji zwierząt, aktywności fizycznej (np. jazda na rowerze, wspinaczka górska, spacer po lesie), prac budowlanych – mogą być przyczyną zakażenia tężcem i choroby, która ma ciężki przebieg i może zakończyć się śmiercią (30-50% przypadków).
Obecnie w Polsce tężca diagnozuje się najczęściej u osób po 60 roku życia (u których przebieg choroby jest najcięższy i często prowadzi do śmierci). Ostatnia obligatoryjna dawka szczepienia przeciw tężcowi w Programie Szczepień Ochronnych (PSO) dzieci i młodzieży w Polsce przewidziana jest dla osób w wieku lat 19. Nie oznacza to jednak, że na tym profilaktyka przeciwtężcowa powinna się zakończyć. Jeśli ostatnia dawka szczepienia była przyjęta w terminie (w 19 roku życia), to następną dawkę szczepionki należy przyjąć przed 30 rokiem życia. Kolejne dawki zalecane są co dziesięć lat.
Bakterie wywołujące tężca są powszechnie obecne na całym świecie, dlatego też na tężec powinny się również zaszczepić osoby uprawiające aktywną turystykę i wyjeżdżające za granicę – przede wszystkim do krajów Afryki, Ameryki Południowej i Azji.
Tężec – przebieg choroby
U osób dorosłych pierwszy etap choroby wywołuje mało charakterystyczne objawy (bezsenność, bóle głowy, uczucie rozbicia, podenerwowanie, potliwość, zaczerwienienie twarzy). Typowym objawem są skurcze mięśni, prowadzące do szczękościsku i kurczy mięśni karku, klatki piersiowej, pleców, kończyn, twarzy, kilkusekundowych napadów „prężenia” całego ciała, spowodowanych bodźcami zewnętrznymi (np. hałasem lub dotykiem) oraz zaburzeń ciśnienia krwi, krążenia oraz napadów potliwości.
Miejscowa postać tężca występuje rzadko (około 20% przypadków) i objawia się wzmożonym napięciem mięśni i prężeniami w okolicach zranienia. Ta postać tężca jest łagodna i rzadko kończy się śmiercią.
Tężec u osób dorosłych wiąże się także z poważnymi powikłaniami, takimi jak zapalenie płuc, krwiaki wewnątrzmięśniowe, złamania kręgów, zapalenie mięśnia sercowego i zaburzenia rytmu serca.
Szczepienia ochronne w kierunku tężca są szczególnie istotne dla noworodków, u których zakażenie tężcem wiąże się z 80% ryzykiem zgonu. Chorobie towarzyszą wysoka gorączka, kurcze mięśni twarzy i ust powodujące trudności w ssaniu, napadowe drgawki z bezdechem. U dzieci, którym uda się przeżyć, z dużym prawdopodobieństwem wystąpią jednak uszkodzenia mózgu, problemy neurologiczne i upośledzenia.
Zalecenia
Zaleca się, aby szczepienia przeciwtężcowe przypominające u osób dorosłych wykonywane były skojarzoną szczepionką dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi). Szczepienie może być wykonane po konsultacji lekarskiej.
